Jak wybrać czasopismo naukowe?

Pisanie publikacji naukowych to jedno z zadań, które stoją przed każdym, kto planuje karierę naukową. Założenie, by pisać dla punktów, cytowań, czy publikowania dla samego publikowania - według zasady publish or perish - na dłuższą metę nie przyniesie oczekiwanych rezultatów.

 

 

Jakie powinno być najważniejsze kryterium, którym powinien kierować się autor wybierając czasopismo do publikowania? Przede wszystkim trzeba myśleć o tym, by publikacja dotarła do czytelników znających kontekst prowadzonych badań i aktualny stan wiedzy oraz zrozumieją wykonaną pracę i będą w stanie ją docenić. Jak będzie to wyglądać w perspektywie nowej ustawy o uczelniach i zmiany w systemie oceniania (z jednostki na dyscyplinę)? Jedna ze zmian to stworzenie nowego wykazu czasopism punktowanych oraz inna ocena badaczy w ramach ewaluacji. Naukowiec będzie zgłaszał tylko 4 najlepsze osiągnięcia z 4 lat. Ma to sprawić, że badacze będą stawiali na publikacje naukowe dobrej jakości - a nie wiele artykułów o słabszych, za które dostaną porównywalną liczbę punktów.

 

Nowy wykaz – nowy system punktowania

Na razie wiemy, że w nowym wykazie znajdą się czasopisma indeksowane w międzynarodowych bazach naukowych - w bazie Scopus (czasopisma aktywne) i Web of Science - Core Collection oraz materiały konferencyjne w bazie DBLP Computer Science Bibliography. Punktowane będzie też co najmniej 500 czasopism dofinansowanych w ramach programu Wsparcie dla czasopism naukowych. W programie tym złożono 1026 wniosków.

Według komunikatu MNiSW minimalna liczba czasopism publikujących artykuły w poszczególnych dziedzinach nauk wyniesie (w nawiasie liczba wniosków):

• nauki humanistyczne– 150 (350),
• nauki społeczne – 120 (458),
• nauki inżynieryjno-techniczne – 30 (74),
• nauki medyczne i o zdrowiu - 30 (64),
• nauki ścisłe i przyrodnicze – 30 (31),
• nauki rolnicze - 30 (25),
• nauki teologiczne – 5 (23).

To, jak nowy system punktowania sprawdzi się w praktyce, pokażą najbliższe miesiące i lata. Oczywiście nie jest on bez wad i niesie wiele kwestii, z którymi będą musiały uporać się uczelnie i resort nauki.

 

Ocena czasopisma naukowego

Jest szereg kryteriów, które należałoby wziąć pod uwagę: cel i zakres tematyczny czasopisma, rodzaj przyjmowanych artykułów, reputacja, proces recenzji, częstotliwość i regularność ukazywania się, zasięg, dostęp on-line do treści oraz indeksowanie czasopisma w profesjonalnych bazach. Oceniając czasopismo naukowe nie uniknie się weryfikacji wskaźników. Najpopularniejsze wskaźniki bibliometryczne to CiteScore, SJR, SNIP, a także procent artykułów przeglądowych, procent artykułów niecytowanych, liczba cytowań oraz Impact Factor.

Złota zasada jest taka, by zawsze korzystać ze wskaźników jakościowych i ze wskaźników ilościowych - w tym przypadku więcej niż z jednego wskaźnika i nigdy z danych dla jednego roku.

 

Impact Factor miarą sukcesu?

Dotychczas najczęstszym sposobem mierzenia wartości publikacji był wskaźnik Impact Factor czasopisma. Wskaźnik ten zmienia się co roku i decyduje o pozycji czasopisma w danej dziedzinie. Sugerujący się nim od lat wydawcy i pracownicy nauki zaczęli zastanawiać się nad tym, dlaczego o tym czy dany artykuł jest wartościowy, ważny, przełomowy i wart przeczytania powinien decydować IF przyznany całemu czasopismu? Jako ciekawostkę można podać, że kilkadziesiąt lat temu Eugene Garfield – założyciel filadelfijskiego Instytutu Informacji Naukowej i twórca wskaźnika IF – wyjaśniał, że wskaźnik ten miał być narzędziem dla bibliotekarzy, ułatwiającym im dokonywanie wyboru czasopism do uwzględnienia w bazach Current Contents i Science Citation Index, a nie miarą naukowej wartości publikowanych w nich artykułów.

Jako ciekawostkę można podać, że kilkadziesiąt lat temu Eugene Garfield – założyciel filadelfijskiego Instytutu Informacji Naukowej i twórca wskaźnika IF – wyjaśniał, że wskaźnik ten miał być narzędziem dla bibliotekarzy, ułatwiającym im dokonywanie wyboru czasopism do uwzględnienia w bazach Current Contents i Science Citation Index, a nie miarą naukowej wartości publikowanych w nich artykułów.

 

Czasopisma drapieżne

Niemieckie badania wykazały, że ponad 5000 niemieckich naukowców opublikowało co najmniej jedną pracę w drapieżnym czasopiśmie (drukowanym lub online) lub materiały konferencyjne u drapieżnego wydawcy. Mimo że same teksty mogłyby być wartościowe dla nauki, to ich pojawienie się w tytułach uznawanych za drapieżne już na wstępie degraduje ich wartość. Niestety, uniemożliwia to późniejszą publikację w wiarygodnym czasopiśmie, bowiem jednym z wymagań jest dostarczenie tekstu, który nie był jeszcze opublikowany. Rynek czasopism drapieżnych oceniany jest na ok. 74 mln dolarów rocznie.

Katalog drapieżnych czasopism od wielu lat prowadził Jeffrey Beall na swoim blogu ScholarlyOA. Jednak z powodu gróźb i pozwów usunął wszystkie listy drapieżnych czasopism – na szczęście ich kopie można znaleźć gdzieniegdzie w sieci. Można też skorzystać z checklisty na stronie https://thinkchecksubmit.org/ lub z narzędzi typu journal finder, na przykład Elsevier Journal Finder (http://journalfinder.elsevier.com/), SJFinder http://www.sjfinder.com/, Springer Journal Suggestor (http://journalsuggester.springer.com/) lub Wiley Journal Finder (https://journalfinder.wiley.com/).