W świetle reformy szkolnictwa wyższego i nauki kształcenie doktorantów nabiera nowego znaczenia – nie będzie już trzecim stopniem studiów, czy też jak bardziej złośliwi twierdzą „przedłużeniem studenckiego życia”.
Studia doktoranckie są wyciszane, a na ich miejsce powołuje się szkoły doktorskie, jako wstępny etap kariery w świecie naukowym.
Szkoły doktorskie w Ustawie 2.0
W obszarze kształcenia doktorantów Ustawa 2.0 wprowadza bardzo wiele możliwości, zatem jeśli uczelnie faktycznie wprowadzą zmiany, mogą bardzo wiele zyskać. Jeśli natomiast nadają jedynie nowy szyld „szkoła doktorska”, nie będzie większych efektów poprawy jakości i efektywności kształcenia.
Do najważniejszych zmian, które zostają wprowadzone przez reformę, należy m.in. opracowanie - w porozumieniu z promotorem - obowiązkowego indywidualnego planu badawczego w ciągu roku od rozpoczęcia kształcenia. Drugą ważną zmianą jest nałożenie większej odpowiedzialności promotorów za opiekę nad doktorantem. Niewywiązywanie się z obowiązków oraz brak nadzoru naukowego może skutkować odebraniem promotorstwa.
Ważną zmianą jest wprowadzenie oceny śródokresowej, której podlega realizacja indywidualnego planu badawczego. Od jej wyniku zależy decyzja, czy doktorant kontynuuje kształcenie w szkole doktorskiej, czy jest skreślany z listy doktorantów.
Zmianie ulegają również warunki finansowe doktorantów. Ustawa wprowadziła powszechne stypendium w wysokości uzależnionej od zasadniczego wynagrodzenia profesora, różnej na poszczególnych latach kształcenia w szkole doktorskiej. Do oceny śródokresowej stypendium doktorskie wynosi netto ok. 2050 zł, a po tej ocenie ok. 3150 zł. Stypendium jest wypłacane każdemu doktorantowi, który został wpisany na listę doktorantów, ale doktorant musi wykazywać się postępami w realizacji programu kształcenia oraz indywidualnego planu badawczego. Warto dodać, że stypendia doktoranckie niezmiennie nie podlegają opodatkowaniu, ale doktorant zyskuje prawa socjalne, np. prawo do płatnego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, o które działacze środowiska samorządowego, w tym również ja, zabiegali od lat.
Zmieniają się zasady zatrudniania doktorantów. Do czasu oceny śródokresowej nie może być on zatrudniony na stanowisku pracownika naukowego lub nauczyciela akademickiego. Po tej ocenie zatrudnienie na tych stanowiskach w wymiarze powyżej pół etatu skutkuje zmniejszeniem stypendium o 40 proc. Zakaz ten nie dotyczy zatrudniania poza uczelnią oraz w grantach naukowych.
Zasadniczą nowością jest otwarcie się na kandydatów z zagranicy. Ustawa nie wprowadza rozróżnienia na doktorantów z Polski i innych krajów, co oznacza, że uczelnie nie muszą pobierać opłat od cudzoziemców za kształcenie i mogą im wypłacać stypendia na tych samych zasadach, co polskim doktorantom.
Koncepcja kształcenia doktorantów w PŁ
Politechnika Łódzka przyjęła otwartą postawę wobec możliwości, jakie niesie za sobą reforma i kształcenie przyszłej kadry naukowo-badawczej. Uczelnia podjęła się wyzwania stworzenia zupełnie nowej koncepcji kształcenia. Powołano do życia Interdyscyplinarną Szkołę Doktorską (ISD – interdisciplinary doctoral school), która będzie kształcić doktorantów od roku akademickiego 2019/20 oraz Radę Naukową szkoły doktorskiej, złożoną z przedstawicieli dyscyplin, w której ISD będzie prowadziła kształcenie. Prace Rady Naukowej trwały nieprzerwanie od wielu miesięcy. Stworzyliśmy zupełnie nową koncepcję, która zakłada kształcenie doktorantów według jednego wspólnego programu. Składa się na niego 12 ścieżek kształcenia (odpowiadających 12 dyscyplinom) aż w 4 dziedzinach naukowych. Program kształcenia zawiera podstawę programową w danej dyscyplinie (8 ECTS) oraz obowiązkowy kurs przedsiębiorczości (1 ECTS). W ramach przygotowania indywidualnego planu badawczego doktorant ustali z promotorem wybór przedmiotów obieralnych z różnych dyscyplin, przedmiotów z umiejętności miękkich oraz wybierze wykłady profesorów wizytujących, dostępne na PŁ. Oprócz tego zniesiono obowiązek prowadzenia zajęć dydaktycznych, a jeśli promotor z doktorantem uznają, że potrzebny jest kurs i praktyka dydaktyczna, to jest ona realizowana po ocenie śródokresowej, na 3. roku kształcenia w wymiarze do 60 godzin. Przyjęto zasadę, że wszelkie zajęcia kontaktowe muszą być zrealizowane do końca 3. roku kształcenia, a na roku 4. doktorant ma czas na ukończenie pracy doktorskiej. Oprócz wyżej wymienionych zajęć, doktorant bierze udział w mobilności w zakresie ustalonym z promotorem oraz uczęszcza na seminaria (1 na semestr) prowadzone w jednostce.
IDS jest otwarta dla kandydatów z całego świata, o ile przejdą pozytywnie proces rekrutacji.
Już teraz serdecznie zapraszam do śledzenia strony IDS, która jest na bieżąco uaktualniana:
https://www.p.lodz.pl/en/regulations-and-guidelines-interdisciplinary-doctoral-school.
